नवीदिल्ली : एकीकडे, कोरोना महामारीच्या दुसऱ्या लाटेतील मृत्यू अधिकृत कागदपत्रांवरून गायब आहेत. तर आता दुसरीकडे, तांत्रिक कारणांमुळे मृत्यूचे हे आकडे सरकारी पोर्टलवरूनही हटवले गेले आहेत. ही बाब संशयास्पद आहे.
हे लक्षात घेण्यासारखे आहे, की हे आकडे पुन्हा कधी पूर्ववत केले जातील? अधिकाऱ्यांनाही याची माहिती नाही. हे संपूर्ण प्रकरण त्या काळाशी संबंधित आहे जेव्हा एप्रिल आणि मे दरम्यान देशात दुसऱ्या लाटेमुळे आक्रोश झाला होता.
आरोग्य मंत्रालयाच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले की, तांत्रिक कारणांमुळे हा अहवाल दिसत नाही. आयटी टीम त्यावर काम करत असली तरी ते कधी शक्य होईल? याबाबत अद्याप माहिती देता येणार नाही.
देशातील सामुदायिक आरोग्य केंद्रापासून ते जिल्ह्यापर्यंत प्रत्येक महिन्याला हॉस्पिटलपासून केंद्र सरकारपर्यंत, आरोग्य व्यवस्थापन माहिती प्रणाली (HMIS) द्वारे माहिती प्राप्त होते. वार्षिक आरोग्य अहवाल देखील येथून प्राप्त झालेल्या आकडेवारीद्वारे तयार केले जातात, परंतु सध्या, एप्रिल आणि मे महिन्याची आकडेवारी येथे अनेक दिवस झाले गहाळ आहे. याबाबत 'अमर उजाला'ने वृत्त प्रसारित केले आहे.
वास्तविक, 2008 पासून आतापर्यंत किती रुग्ण, मृत्यू, रोग इत्यादींचा तपशील या पोर्टलवर उपलब्ध आहे, परंतु काही दिवसांपूर्वी मार्च 2021 नंतरचा डेटा गहाळ होता. 31 जुलै रोजी, जुलै महिन्याची आकडेवारी येथे दिसू लागली परंतु दुसऱ्या लाटेदरम्यान एप्रिल, मे आणि जून दरम्यानची माहिती सार्वजनिक केलेली नाही.
या आकडेवारीच्या आधारावर, अलीकडेच एक स्वतंत्र अभ्यास समोर आला ज्यामध्ये असा दावा करण्यात आला की भारतात जून 2020 ते जून 2021 दरम्यान सात ते आठ पट जास्त मृत्यू झाले. मात्र, त्याच अभ्यासावर आरोग्य मंत्रालयाने आपले म्हणणे जारी केले, की प्रत्येक मृत्यू कोविड 19 मुळे झाला असे म्हणता येणार नाही.
27 ते 33 लाख मृत्यू झाल्याचा अंदाज
मेडिकल जर्नल MedRxiv मध्ये प्रकाशित होण्यापूर्वी, कॅनडाच्या टोरंटो विद्यापीठातील सेंटर फॉर ग्लोबल हेल्थ रिसर्चचे संचालक प्रभात झा आणि प्राध्यापक प्रभात झा यांनी हा अभ्यास केला. यामध्ये, HIMS कडून मिळालेल्या आकडेवारीचा हवाला देत एक गणिती मॉडेल तयार केले गेले, त्यानुसार गेल्या एका वर्षात भारतात 27 ते 33 लाख मृत्यू झाले आहेत.
इंडियास्पेंडच्या मते, अहमदाबादस्थित आयआयएमचे सहाय्यक प्राध्यापक, टीमचा भाग असलेले चिन्मय तुंबे म्हणाले की, एचआयएमएसवर जुना डेटा उपलब्ध आहे आणि केवळ दोन महिन्यांसाठी तांत्रिक त्रुटी नोंदवणे हे आश्चर्याकारक आहे. त्यांनी सांगितले, की जर आपण 2008 पासून आतापर्यंतच्या सर्व डेटाचा अभ्यास केला तर सत्य समोर येईल की कोरोना महामारी दरम्यान आपण देशात किती लोकांना गमावले आहे.
